Ο ΑΝΘΡΩΠΟΣ ΚΑΙ Ο ΙΣΚΙΟΣ ΤΟΥ

Ο ΑΝΘΡΩΠΟΣ ΚΑΙ Ο ΙΣΚΙΟΣ ΤΟΥ
"Ο ΑΝΘΡΩΠΟΣ ΚΑΙ Ο ΙΣΚΙΟΣ ΤΟΥ"
ΚΡΙΤΙΚΗ ΑΝΘΡΩΠΟΛΟΓΙΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΚΑΤΑΝΟΗΣΗ ΚΑΙ ΤΗΝ ΥΠΕΡΒΑΣΗ ΤΟΥ ΕΞΟΥΣΙΑΣΤΙΚΟΥ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ

Mandela - Free Spirit

Mandela - Free Spirit

Δευτέρα 12 Δεκεμβρίου 2011

Ο απρόσωπος καπιταλισμός ως ενεργειακό σύστημα και ο ρόλος του φαντασιακού του (3ο μέρος*)


Ωστόσο, η εν λόγω διεύρυνση του φαντασιακού, πέρα από τον έλεγχο-χειραγώγησή του από την καπιταλιστική ιδεολογία, έχει και θετικά χαρακτηριστικά και λειτουργίες. Η ίδια η διεύρυνση του φαντασιακού ανοίγει προοπτικές και δυνατότητες-ευκαιρίες για υπέρβαση του χυδαίου υλιστικού χαρακτήρα του καπιταλιστικού τρόπου ζωής και αντίληψης της πραγματικότητας. Διότι συμβάλλει στην κατεύθυνση μιας βαθύτερης και ουσιαστικότερης πνευματικοποίησης του ανθρώπου και του τρόπου με τον οποίο προσλαμβάνει την πραγματικότητα. Ο παράγοντας αυτός, υπό προϋποθέσεις – όπως η όξυνση της ατομικής και συλλογικής συνείδησης –, μπορεί να οδηγήσει σε μια ριζοσπαστική και ανατρεπτική στάση.
Ο απρόσωπος καπιταλισμός και η σχέση του με το φαντασιακό είναι μια δομική σχέση-στοιχείο και έχει να κάνει με την ίδια την ουσία του. Ιστορικά, η ανάδυση του αστικού καθεστώτος συνδέθηκε ως αίτιο-αιτιατό – αν και επίσης με αντίστροφη κατεύθυνση – με την αναβάθμιση-ανέλιξη του φαντασιακού κατά τον ύστερο μεσαίωνα.  
Η τεράστια ενεργειακή δυναμική του καπιταλισμού, τόσο μέσα από την οικονομική-παραγωγική-τεχνολογική όσο και μέσα από την κοινωνική-θεσμική μεγαμηχανή του, αντανακλάται στο ανθρώπινο νοητικό εργαλείο και οπωσδήποτε στο φαντασιακό του. Το οποίο εξελίσσεται, διευρύνεται και ανανεώνεται συνεχώς, μαζί με την αστική ιδεολογία.
Αυτό έχει ως συνέπεια την επαναστατική και διαρκή μετάλλαξη του ίδιου του καπιταλιστικού συστήματος. Και άρα την μεγάλη ανθεκτικότητα-ευελιξία του σε ριζικές αλλαγές, καταστροφικές δυνάμεις και συγκρούσεις, σε κρίσεις και ανατροπές. Καταφέρνει με άλλα λόγια και ενσωματώνει-αφομοιώνει κάθε καινοτομία, ρηξικέλευθη αλλαγή, αμφισβήτηση, ριζοσπαστική κριτική ή κίνημα εναντίον του και τις μετατρέπει σε εσωτερική δύναμη που τον τροφοδοτεί, τον ενδυναμώνει και τον ανανεώνει συνεχώς.
Και όλα αυτά, δεν χρειάζεται να γίνονται συνειδητά – και ίσως αυτό ισχύει κατά κανόνα. Δηλαδή, είναι δυνατό οι πολιτικοί να νομίζουν ότι εργάζονται για το καλό της ανθρωπότητας και την πρόοδο-ευημερία, το ίδιο και οι αστοί κάτοχοι των μέσων παραγωγής ή οι διάφοροι καινοτόμοι μάνατζερ, εφευρέτες, τεχνοκράτες και σχεδιαστές παραγωγής ή «χρήσιμων» προϊόντων που «κάνουν τη ζωή μας πιο εύκολη». Από την άλλη μεριά, οι αγωνιστές και οι επαναστάτες να φαντάζονται και να ελπίζουν ότι με τις πράξεις τους θα ανατρέψουν το αστικό σύστημα ή θα του καταφέρουν σοβαρά πλήγματα, κερδίζοντας έτσι «πολύτιμο έδαφος». Αγνοούν όμως ότι το ζήτημα δεν είναι τόσο εδαφικό-τοπικό όσο ιδεολογικό-πνευματικό όπως επίσης και ζήτημα χρόνου. 
Ενώ, η μεγάλη μάζα των ανθρώπων, ο λαός, οι συντριπτική δηλαδή πλειονότητα των πολιτών του κράτους, αναπαράγει την ψευδαίσθηση της ευμάρειας, της αέναης εξέλιξης και προόδου, προσδοκώντας καλύτερες μέρες. Ωσάν να επρόκειτο για εγγενή στοιχεία του αστικού συστήματος, τα κατεξοχήν χαρακτηριστικά γνωρίσματά του. Παραδομένοι, τελικά, στη μεγάλη ιδεολογική φενάκη για το «Τέλος της Ιστορίας» με την τελική επικράτηση του παγκόσμιου-οικουμενικού καπιταλισμού.  
Η αστική εξουσία-κυριαρχία-επιβολή λειτουργεί έτσι σαν ένας αυτόματος μηχανισμός, σαν αυτόματος πιλότος. Αν απαξιωθεί ή ανατραπεί ένα διοικητικό κέντρο, θεσμός ή πρόσωπο, αυτομάτως ανανεώνεται με ένα νέο, πιο εύρωστο, δυναμικό και ευέλικτο από το προηγούμενο, γιατί ακριβώς έχει ενσωματώσει συσσωρευμένη εμπειρία και γνώση-πληροφορία, εμπεριέχοντας όλες τις προηγούμενες αντιφάσεις και συγκρούσεις που κατέστρεψαν τον προκάτοχό του και γέννησαν το ίδιο. Και φυσικά, διαθέτοντας νέα αποθέματα ενέργειας. Αυτό έχει ως επενέργεια να μειώνεται η αταξία (βλέπε εντροπία) του συστήματος με την παροχή νέων ποσοτήτων ενέργειας και κατά συνέπεια συνεχίζεται ο κύκλος της επιβολής-καταπίεσης και αποτελεσματικού ελέγχου. 
Ο ίδιος ο καπιταλισμός, λοιπόν, είναι μια επαναστατική συνθήκη-διαδικασία, γι’ αυτό χρειάζεται κάτι ασύλληπτα επαναστατικό για να παραμεριστεί και να δώσει τη θέση του στην ιστορία σε αυτό που θα προκύψει από μια τέτοια πρωτόγνωρη επαναστατική διαδικασία.
Εδώ δεν υπάρχουν έτοιμες λύσεις και συνταγές. Αυτό που έχει σημασία είναι να κατανοηθεί η φύση του καπιταλισμού και οι σοβαρές δυσκολίες-προσκόμματα που συναντάει ο άνθρωπος στην τάση του και στην προσπάθειά του να τον υπερβεί και να δημιουργήσει την αταξική-κομμουνιστική κοινωνία. Όπως το γεγονός ότι, σε αυτήν την προσπάθεια, απαραίτητος σύμμαχος είναι η επιστήμη και η γνώση που στοχεύουν σε αυτήν την κατεύθυνση-προοπτική. Εξάλλου αυτή είναι και η ουσία της μόνης γνήσιας γνώσης και επιστήμης: αυτή που έχει ως γνώμονα και ως βασική πληροφορία την αέναη αναβάθμιση-πνευματικοποίηση και εξύψωση του ανθρώπου. Σε ανώτερες σφαίρες πολιτισμού, οικονομικής και κοινωνικής οργάνωσης. Διαδικασία και προοπτική που δεν σταματάει ποτέ, όσο θα υπάρχει ο άνθρωπος.
12/12/2011
Δημήτρης Φασόλης
* Το παρόν κείμενο είναι συνέχεια των παρακάτω κειμένων:




Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου