Ο απρόσωπος καπιταλισμός είναι κάτι περισσότερο και ευρύτερο από τους θεσμούς, τα πρόσωπα και τις εξουσιαστικές-ιεραρχικές σχέσεις που συγκροτούν την κοινωνία. Είναι μια Ιδέα που αγκαλιάζει την ανθρώπινη σκέψη και την ίδια την ανθρώπινη ύπαρξη ή φύση, σχετίζεται με την ουσία του ανθρώπινου, ως οντολογικής κατηγορίας. Είναι μια γενική και αφηρημένη έννοια, η οποία δηλώνει έναν τύπο ανθρώπου, ένα κοινωνικό μοντέλο και έναν τρόπο σκέψης και δράσης-ζωής που καθορίζεται από την ιδιωτία, τον ανταγωνισμό, την επιβολή και τον εξοβελισμό της αλληλεγγύης από τις ανθρώπινες (διαπροσωπικές και κοινωνικές) σχέσεις. Η ιδιαιτερότητα του καπιταλισμού έγκειται ότι έχει εισβάλει δυναμικά και κυριαρχήσει στο φαντασιακό του ανθρώπου, στον ιδιωτικό χώρο. Μέσα από την σύγχρονη τεχνολογία που ελέγχει, την εικόνα και την ψηφιοποιημένη πληροφορία, οι οποίες διαδίδονται ταχύτητα μέσω του διαδικτύου, διευρύνει σημαντικά το φαντασιακό, αλλά παράλληλα το ελέγχει και το διαμορφώνει σύμφωνα με τις καπιταλιστικές αξίες και συμφέροντα.
Ο ιδιωτικός χώρος και το φαντασιακό λειτουργούν για να συνδέσουν το υποκείμενο με την κοινωνία και τον κόσμο, να ερμηνεύσουν, να εξηγήσουν και τελικά να νοηματοδοτήσουν τη ζωή του ανθρώπου. Χωρίς αυτήν την ιδιότητα-λειτουργία, ο άνθρωπος δεν θα μπορούσε να κατανοήσει τον εαυτό του, τη σχέση του με τους συνανθρώπους του, τα κοινωνικά και ιστορικά φαινόμενα και γεγονότα, δεν θα μπορούσε πιθανά ούτε να επιβιώσει. Επομένως το γεγονός ότι η αστική εξουσία και επιστήμη ελέγχει και καθορίζει τη φαντασιακή σφαίρα του ανθρώπου, καθιστά τον καπιταλισμό πολύ ισχυρό και συνάμα (ως αίτιο για την ισχύ του) ακαταμάχητα (υπέρμετρα) ελκυστικό για τα υποκείμενα.
Η νόηση-σκέψη του σύγχρονου ανθρώπου είναι αποικισμένη από τον καπιταλισμό ως ιδέα, από την αστική ιδεολογία. Όσο κυριαρχεί αυτή η ιδέα, του μεγάλου ιδιώτη, του αχόρταγου Εγώ, του ατομιστή, του κυνηγού της επιτυχίας και του εκμεταλλευτή μικρών και μεγάλων ευκαιριών, του πρώτου τυχόντα αδύναμου ή πολύ περισσότερων ψυχών, ο καπιταλισμός θα ζει και θα βασιλεύει, θα ανανεώνεται συνεχώς ανεξάρτητα από κρίσεις, πρόσωπα και επιμέρους θεσμούς που αλλάζουν ή εξαφανίζονται και νέοι παίρνουν τη θέση τους. Έτσι, οι εργαζόμενοι, οι αγωνιστές οι επαναστάτες κάθε απόχρωσης, στο πίσω μέρος του κεφαλιού τους έχουν ως πρότυπο το καπιταλιστικό μοντέλο, όραμα και πρόταγμα ζωής, ως αναπόσπαστο κομμάτι του εαυτού τους. Ασυνείδητα, κατά βάθος, δεν θέλουν να ανατρέψουν το αστικό καθεστώς, γιατί νοηματοδοτούνται και επιβεβαιώνονται υπαρξιακά μέσα από αυτό. Οι δε τελευταίοι δεν θα ήταν ακραίο να ειπωθεί ότι βολεύονται με την ύπαρξη και διαιώνισή του, γιατί έχουν ανάγκη τον ρόλο τους, ο οποίος ετεροκαθορίζεται από το καπιταλιστικό σύστημα.
Η ικανότητα του καπιταλισμού να αλλάζει και να μεταμορφώνεται-ανανεώνεται έχει να κάνει επίσης με τις τεράστιες δυνατότητες που διαθέτει για παραγωγή ενέργειας. Η ενέργεια αυτή, ως αντανάκλαση, δηλαδή ως κίνηση και ως αέναη κινητικότητα, περνάει στις ανθρώπινες σχέσεις, στον τρόπο ζωής, αλλά και στην σκέψη και δράση των ατόμων.
5/12/2011
Δημήτρης Φασόλης
Το παραπάνω κείμενο είναι συνέχεια του κειμένου «Οι απεργίες, οι αγώνες και ο απρόσωπος καπιταλισμός» :
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου