Μην αφήνεστε..., Ντύλαν Τόμας*

 Μην αφήνεστε σ’ αυτή την όμορφη νύχτα

Μην αφήνεστε σ’ αυτή την όμορφη νύχτα
Τα γηρατειά πρέπει να καίνε και να παραληρούν στο δειλινό.
Οργιστείτε, οργιστείτε για το θάνατο της μέρας.
Οι σοφοί μαθαίνουν τελικά πως το σκοτάδι έχει δίκιο,
Γιατί οι λέξεις τους δεν έδωσαν ούτ’ έφεραν την αποκάλυψη, κι όμως
Μην αφήνεστε σ’ αυτή την όμορφη νύχτα.

Άνθρωποι καλοί, τελευταίος αποχαιρετισμός, φωνάζοντας πόσο φωτεινές
Οι εύθραυστες πράξεις τους ίσως θα χόρευαν σ’ έναν κόσμο αγάπης,
Οργιστείτε, οργιστείτε για το θάνατο της μέρας.

Άνθρωποι άγριοι που άρπαξαν και τραγούδησαν τον ήλιο που πετούσε,
Μαθαίνουν, αργά πια, πώς θρήνησαν σαν έφευγε,
Μην αφήνεστε σ’ αυτή την όμορφη νύχτα.

Άνθρωποι ανήσυχοι, κοντά στο θάνατο που βλέπουν θαμπωμένα
Μάτια τυφλά φλογίζονται  σαν μετεωρόλιθοι μα είναι εύθυμα,
Οργιστείτε, οργιστείτε για το θάνατο της μέρας.

Και συ, πατέρα μου, εκεί πάνω στο θλιμμένο ύψος,
Καταράσου, ευλόγησε, εμένα τώρα με τα άγρια δάκρυα σου,
προσεύχομαι.
Μην αφήνεσαι σ’ αυτή την όμορφη νύχτα,
Οργήσου, οργήσου για το θάνατο της μέρας.

Ντίλαν Τόμας 

 (μετάφραση, Βίλκη Αντωνιάδου)

*Ποίηση και πραγματική ζωή  

Άννα Γκίκα : Πολύ ωραίο ποίημα με δυνατό μήνυμα νομίζω. Έτσι δεν είναι;

Δημήτρης Φασόλης : Ναι, με μια πρώτη ματιά μου φάνηκε ενδιαφέρον.

Θανάσης Χαλκιάς: Εντάξει,  δε λέω καλό είναι… αλλά δεν ξέρω αν περνάει μηνύματα κλπ. Είναι απλώς ένα ποίημα.

ΑΓ:  Τι εννοείς είναι απλά ένα ποίημα; Κάτι θέλει να πει αυτός που το ΄γραψε, έτσι δεν είναι;

ΘΧ: Σίγουρα, αλλά δεν ξέρω τι είναι αυτό και αν με αφορά. Θέλω να πω ότι αυτός ο Ντύλαν Τόμας πέθανε κάπου το 1950  νομίζω… οπότε τι σχέση μπορεί να έχει με το σήμερα;

ΔΦ: Εγώ πάντως δεν ξέρω τι σκεφτόταν το 1950 ο ποιητής. Ξέρω μόνο ό,τι διαβάζω κι αυτό το ποίημα μιλάει για οργή και παρακινεί ενάντια στον εφησυχασμό νομίζω.  Εσύ που λες ότι έχει δυνατό μήνυμα,  κάτι τέτοιο κατάλαβες και συ;

ΑΓ: Ναι, νομίζω αυτό μου έμεινε. Αφού το λέει και το ξαναλέει: «οργιστείτε… μην αφήνεστε… οργιστείτε».

ΘΧ: Λέει «οργιστείτε» αλλά δεν ξέρω τι ακριβώς εννοεί. Δεν μου φαίνεται και πολύ σίγουρος. Έχει μια απαισιοδοξία το ποίημα νομίζω.

ΑΓ: Απαισιοδοξία γιατί;

ΘΧ: Ε, αφού λέει πως οι σοφοί άνθρωποι τελικά ανακάλυψαν πως δεν έχουν δίκιο και οι άγριοι άνθρωποι τελικά θρηνούν όταν πέφτει ο ήλιος. Δεν είναι κάπως απαισιόδοξο;

ΔΦ: Συγνώμη ρε παιδιά, αυτοί οι άνθρωποι, οι σοφοί, οι καλοί κλπ, τι ρόλο παίζουν στο ποίημα;  Γιατί τους αναφέρει;

ΑΓ: Εγώ νομίζω μιλάει για τον απολογισμό που κάνει κάθε άνθρωπος στο τέλος της ζωής του και τη ματαιότητα μπροστά στο θάνατο. Οπότε αυτοί είναι οι διάφοροι τύποι ανθρώπων που συναντά κανείς στο πέρασμα της ζωής.

ΘΧ: Αν είναι έτσι, τότε επιβεβαιώνεται αυτό που λέω, ότι δηλαδή ο ποιητής τα΄ χει βάψει μαύρα μπροστά στο θάνατο και θέλει να το εκφράσει.  Ειλικρινά εμένα αυτό δεν με αφορά. Πιο πολύ με νοιάζει η σκληρή πραγματικότητα της τωρινής ζωής μου.

ΔΦ: Ένα λεπτό… αν ισχύει αυτό που λες τότε όταν λέει «αντισταθείτε», δεν μπορεί να εννοεί να αντισταθούμε στο θάνατο. Αυτό δεν στέκει. Κάτι άλλο εννοεί.

ΑΓ: Αφού το γράφει: «Μην αφήνεστε σ' αυτή την όμορφη νύχτα» και «μην αφήνεστε στο θάνατο της μέρας». Μάλλον το σκοτάδι και τη νύχτα δεν γουστάρει. Οπότε μάλλον δεν ισχύει αυτό που είπα πριν περί θανάτου και απολογισμού ζωής κλπ.

ΔΦ: Άρα, προτρέπει να αντισταθούμε ενάντια στο σκοτάδι – και μάλλον δεν εννοεί το πραγματικό σκοτάδι. Ίσως το λέει αλληγορικά.

ΘΧ: Αν με το σκοτάδι εννοεί τον σκοταδισμό στο μυαλό των ανθρώπων, την ανισότητα, την εκμετάλλευση, τότε μπορώ να βρω αντιστοιχία με την πραγματικότητα. Τώρα κάτι αρχίζει να μου λέει το ποίημα.

ΔΦ: Κι αυτοί οι άνθρωποι που αναφέρει, τώρα που το σκέφτομαι, ίσως αντιπροσωπεύουν διάφορους τρόπους αγώνα ενάντια στο σκοτάδι αυτό. Οι σοφοί με τη γνώση, οι καλοί με την αγάπη, οι άγριοι με τη βία.

ΑΓ: Πάντως όλοι αυτοί είναι σαν να ηττήθηκαν στο τέλος,  σαν να τους βάζει ο ποιητής να διαπιστώνουν ότι πάλεψαν μάταια.

ΔΦ: Ταυτόχρονα όμως λέει αντισταθείτε, μην τα παρατάτε. Αυτό ίσως είναι μια αντίφαση. Μυστήριοι αυτοί οι ποιητές. Δεν καταλαβαίνεις εύκολα τι λένε.

ΑΓ: Υπάρχει και η τελευταία στροφή, εκεί που απευθύνεται στον πατέρα του και του ζητάει να τον ευλογήσει.

ΔΦ: … ή να τον καταραστεί…

ΘΧ: …ή και τα δύο μαζί! Αυτό είναι πολύ περίεργο. Γιατί άραγε εκφράζεται έτσι;

ΑΓ: Σίγουρα πάντως κάτι που είναι κατάρα κι ευλογία μαζί πρέπει να είναι πολύ σημαντικό.

ΔΦ: Συνεχίζω να μην καταλαβαίνω πώς κάτι μπορεί να είναι και τα δύο μαζί.

ΘΧ: Μπορεί να είναι μια πράξη με την οποία ρίχνεις κατάρα σε κάτι που καταδικάζεις και θες να καταστρέψεις και την ίδια στιγμή δίνεις ευλογία σε κάτι που θες να ξεκινήσεις, να δημιουργήσεις.

ΔΦ: Κι όλα αυτά τα κάνει η φιγούρα του πατέρα που ξαφνικά εμφανίζεται στο τέλος για να ρίξει άγρια δάκρυα. Μάλλον δεν μπαίνει τυχαία. Αλλά τι συμβολίζει;

ΑΓ: Μπορεί να μην συμβολίζει τίποτα και να είναι ο ίδιος ο πραγματικός του πατέρας. Πάντως ό, τι και να είναι μπαίνει στο μοναδικό σημείο του ποιήματος που μιλάει σε πρώτο πρόσωπο, σαν να σκέφτεται ο ποιητής μεγαλόφωνα για το τι πρέπει να κάνει.

ΘΧ: Ή μπορεί να αντιστοιχεί σε κάτι το ανώτερο ή σε κάτι ιερό από το οποίο να ζητάει βοήθεια, ίσως μια ανώτερη ιδέα από την οποία να ζητάει ή νομιμοποίηση ή κάτι τέτοιο.

ΔΦ: Άγρια δάκρυα, ανώτερη ιδέα, καταστροφή και δημιουργία… Και στο τέλος μιλάει πάλι για οργή και αντίσταση στο σκοτάδι. Εμένα μου φαίνεται ότι μπορεί να μιλάει τελικά για την Επανάσταση ως πράξη, ως συνείδηση ή όπως αλλιώς τη φαντάζεται κανείς. Τη μορφή της την αφήνει ανοικτή.

ΑΓ: Κι εμένα μου κολλάει αυτό. Ειδικά που έρχεται στο τέλος σαν λύτρωση μετά τις τόσες ακυρώσεις που περιέγραψε νωρίτερα.

ΘΧ: Τελικά αναθεωρώ: σίγουρα μιλάει και για τη ζωή όλων μας αυτό το ποίημα. Λοιπόν, πολύ μυστήρια τρένα τελικά αυτοί οι ποιητές… και τους είχα παρεξηγήσει. 

Τέλος διαλόγου. 

22/2/2013