Προσπαθώντας να δούμε το κίνημα της «αγανάκτησης» ως φαινόμενο, διεισδύοντας στη βαθύτερη δομή και νόημά του, θα μπορούσαμε να πούμε ότι, μαζί με άλλα ζητήματα και ιδέες, το κίνημα αυτό επαναδιαπραγματεύεται το ζήτημα του χρόνου.
Και μήπως τελικά αυτό που φωνάζουν οι «αγανακτισμένοι» ανά τον κόσμο δεν σημαίνει (ερμηνεύεται) ότι ‘είμαστε εδώ γιατί δεν έχουμε και πολύ χρόνο’; Ότι δηλαδή δεν μένει πολύς χρόνος, αφού το παράλογο καπιταλιστικό σύστημα απειλεί άμεσα με καταστροφή τον άνθρωπο και τη φύση; Τότε η εμμονή του κόσμου, το πείσμα που έχουν οι άνθρωποι να παραμένουν και να καταλαμβάνουν πλατείες, ίσως έχει να κάνει με το ότι ο χρόνος συμπυκνώνεται στην «πλατεία» (η οποία ουσιαστικά είναι κάτι πολύ ευρύτερο), όπου ο λόγος και η δράση των ανθρώπων εκδηλώνεται και εξαπλώνεται με επίκεντρο αυτό το (χωροχρονικό) σημείο.
Σε τέτοιες στιγμές ιστορικής συμπύκνωσης έχουμε τα μεγάλα ιστορικά άλματα και τις ρήξεις με τον κυρίαρχο χρόνο, τον εξουσιαστικό-καθεστωτικό χρόνο και την παράδοση.
Αυτό που είναι αναγκαίο, αν θέλουμε «να αλλάξουμε τον κόσμο και τον εαυτό μας» (τον τελευταίο, πρώτα απ’ όλα), είναι να αφήσουμε ελεύθερη την ψυχή και τη φαντασία μας, να οραματιστούμε τον κόσμο και την κοινωνία που θέλουμε. Να ονειρευτούμε το αύριο και να το προβάλλουμε στο τώρα. Αυτό που έχει σημασία είναι το πρόταγμα και το όραμα, αυτό που μας πάει μπροστά, και όχι το μερικό και η διεκδίκηση λειψών αιτημάτων. Τα αιτήματα, ακόμη και το «να φύγει το μνημόνιο», ήταν η απτή (υλική) αφορμή για να βγούμε στους δρόμους, όχι η πραγματική αιτία και το βαθύτερο νόημα. Ήταν με άλλα λόγια η τριβή με την εξουσία, το σημείο στο οποίο συνέκλιναν όλες οι επιθυμίες, οι αγωνίες για το αύριο και τη ζωή που χάνεται, η στενοχώρια και ο φόβος για την έλλειψη προοπτικής, η απελπισία, η αγανάκτηση, η οργή.
Ας υποθέσουμε λοιπόν ότι καταργείται το μνημόνιο, χαρίζονται τα δάνεια και φύγουν οι απατεώνες πολιτικοί. Αυτό, όντως αρκεί για να γυρίσουμε σπίτια μας; Ή θέλουμε ουσιαστικά μια άλλη ποιότητα ζωής, μια νέα κοινωνία; Θα επιστρέψουμε έτσι απλά και εύκολα στον προηγούμενο τρόπο ζωής, στην αποχαυνωτική κατανάλωση και την εξατομίκευση, τον εγωισμό και τον ανταγωνισμό που μας κατατρώει; Θα γυρίσουμε σε μια αδιάφορη και αλλοτριωμένη εργασία που μας έκανε γρανάζια της παραγωγικής μηχανής; Θα γυρίζαμε λοιπόν πίσω σε μια τέτοια κατακερματισμένη και φθοροποιό άρνηση της ζωής μας;
Μα πώς, όταν όλοι οι άνθρωποι εξέφρασαν ειλικρινά στο δημόσιο χώρο της συνέλευσης το μπούχτισμα από την μίζερη αστική ζωή μας, μια ζωή χωρίς υπαρξιακό νόημα, φτωχή από γνήσια αισθήματα; Εκφράζουμε συνεχώς τη δίψα μας να μιλήσουμε, να εκφραστούμε, να επικοινωνήσουμε γνήσια, φύγουμε από τον ιδιώτη εαυτό μας και να βιώσουμε το εξισωτικό-απελευθερωτικό αίσθημα από το συμμετοχικό πράττειν. Αυτό το ξεδίπλωμα και η αποκάλυψη του αληθινού μας εαυτού, σημαίνει ότι μέχρι τώρα υποκρινόμασταν, ότι δεν ζούσαμε πραγματικά. Είτε στις κενές διασκεδάσεις και στις εκτονωτικές-νευρωτικές διακοπές είτε στην καταναλωτική συνήθεια, στα αυτοκίνητα, τα κινητά και τα άλλα υλικά στοιχεία που φτιάχνουν μια ζωή του «έχειν» και όχι του «είναι», υποκρινόμασταν ότι ήμασταν ικανοποιημένοι.
Επομένως νέοι χρόνοι και δρόμοι ανοίγονται για τους ανθρώπους που ονειρεύονται και αισθάνονται. Δεν γυρίζουμε πίσω (στο παρελθόν) προχωράμε στο μέλλον, αναδημιουργώντας το τώρα.
Στο τώρα που εγκυμονεί το μέλλον
Ο νέος πολιτισμός, αν είναι τέτοιος, αν πραγματώνει το καινούριο, θα είναι μη ιεραρχικός και βαθιά ανθρώπινος, βασισμένος στην κοινωνική συνείδηση και την αλληλεγγύη. Αυτή η δέσμευση όμως έχει και συνέπειες. Δεχόμαστε λοιπόν σαν θεμέλιο όρο ότι θα χάσουμε – καλύτερα θα απαλλαγούμε – από την προηγούμενη ευδαιμονία μας; Μια ουσιαστικά πλαστή ευδαιμονία η οποία μας στερούσε από τον εαυτό μας και τη συνεύρεση με τον άλλο που είναι τελικά ο εαυτός μας.
Μπορούμε να φανταστούμε ένα τέτοιο όραμα και να το προβάλουμε σε όλον τον κόσμο; Αρκεί να φύγουμε από τους μίζερους ρόλους μας, από την υποκρισία. Σε μια κοινωνία αλληλεγγύης και συλλογικής συνείδησης, ισότητας, ελευθερίας και μη ιεραρχίας, αναπτύσσεται ένας καινούριος άνθρωπος, κοινωνικός, απελευθερωμένος. Ο άνθρωπος που βιώνει την ενότητα με τους συνανθρώπους του δεν έχει ανάγκη από πολλά υλικά και ποσοτικά στοιχεία για να ζει με ποιότητα και υπαρξιακή πληρότητα.
Ο αταξικός πολιτισμός της χειραφέτησης είναι εξ ορισμού διεθνιστικός. Επομένως και το κοινωνικό κίνημα που τον κάνει πράξη και τον προωθεί με τη δράση του, στηρίζεται στον διεθνισμό. Όσο γρηγορότερα αναβαθμιστεί η κοινωνική συνείδηση και συντονιστεί παγκόσμια, τόσο πιο γρήγορα και ειρηνικά θα καταρρεύσει η εξουσία και η ανθρωπότητα θα υπερβεί με ελεύθερο πνεύμα το προϊστορικό της στάδιο. Διαφορετικά, όπως έχει δείξει η ιστορική εμπειρία η κοινωνική ανατροπή σε μια χώρα δεν πετυχαίνει, παρά μόνο αν διαδοθεί προς τα έξω, αν γίνει παγκόσμια πράξη.
Νιώθουμε έτοιμοι για το μεγάλο και δύσκολο έργο που απαιτεί ένα τέτοιο όραμα και πρόταγμα; Είμαστε έτοιμοι για το μεγάλο ιστορικό άλμα της ανθρωπότητας; Η διανοητική στάση μας – που τελικά μετουσιώνεται σε πρακτική – θα καθορίσει και την απάντηση, το τώρα που προδιαγράφει το μέλλον (ή το τώρα που ξαναγράφεται από το μέλλον). Το βαθύτερο νόημα όμως του κινήματος των αγανακτισμένων, αυτό το οποίο εκφράζει και η απελευθερωτική μέθεξη της συνελευσιακής τελετουργίας είναι αυτό: ο χρόνος είναι εδώ, είμαστε στο εδώ και τώρα, δεν έχουμε χρόνο, τα θέλουμε όλα, διεκδικούμε το αδύνατο, τώρα ή ποτέ, είμαστε οι δημιουργοί του μέλλοντος. Αυτό το πολλαπλό νόημα είναι το βασικό προωθητικό στοιχείο που «κλειδώνει» αυτήν τη δέσμευση και ευθύνη και άρα την ετοιμότητα για αυτό το έργο.
Η ενότητα, το πείσμα και όλα τα πρωτοποριακά στοιχεία που αυτό το κίνημα έχει ανασύρει στο φαντασιακό των ανθρώπων από τα δημιουργικά βάθη της ιστορίας, ίσως δεν έχουν συνειδητοποιηθεί σε όλες τις διαστάσεις τους. Αυτά όμως τα ανανεωτικά και επαναστατικά στοιχεία είναι που δίνουν στο κίνημα την ενέργεια και την προοπτική για συνέχεια, για τη συνεχή μετάλλαξη και εξέλιξή του, ώστε να εκφράζει όλο και καλύτερα το καινούριο, για να γίνει ο φορέας και το πρόπλασμα της επερχόμενης πραγματικά (real) κομμουνιστικής και αληθινά (true) ελεύθερης κοινωνίας.
Αθήνα, 28/6/2011
Δημήτρης Φασόλης
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου